สรุปเนื้อหา ระบบขับถ่ายของมนุษย์ ม.5

glomerulus 

เป็นกลุ่มเส้นเลือดฝอยที่แตกแขนงจาก afferent arteriole ยื่นเข้าไปใน Bowman’s capsule ทำหน้าที่กรองของเสียออกจากเลือด โดยโกลเมอรูลัสจะมีเซลล์พิเศษ เรียกว่า podocyte ซึ่งมีช่องว่างระหว่างเซลล์ podocyte เรียกว่า  filtration slit (slit pore) สารที่ผ่านมากับเลือดจะถูกกรองผ่าน filtration slit ของเหลวที่ถูกกรองได้จะเรียกว่า filtrate (น้ำกรอง) เลือดที่ไม่ผ่านการกรองจะลำเลียงออกทาง efferent arteriole 

Bowman’s capsule

มีลักษณะเป็นกระเปาะรูปถ้วย มี Bowman’s space เป็นช่องว่างระหว่าง glomerulus และ Bowman’s capsule เป็นที่รองรับ filtrate แล้วไหลสู่ renal tubule (ท่อหน่วยไต)

proximal convoluted tubule

ท่อขดส่วนต้นจะคดไมาอยู่ในชั้น cortex ประกอบด้วยเยื่อบุ simple cuboidal epithelium

ท่อขดส่วนต้นมี microvilli มาก ช่วยเพิ่มพื้นที่ดูดสารต่างๆ กลับ และมี mitochondria มาก เพื่อเป็นแหล่งพลังงาน

Henle’s loop 

ห่วงเฮนเลเป็นห่วงรูปตัว U เป็นท่อโค้งสู่ชั้น medulla มี vasa recta เรียงตัวขนานกับห่วง อาศัย countercurrent mechanism ในการดูดซึมสารกลับ

distal convoluted tubule

ท่อขดส่วนปลาย เป็นท่อคดไปมาอยู่ในชั้น cortex คล้ายท่อหน่วยไตส่วนต้น ประกอบด้วยเยื่อบุ simple cuboidal epithelium

collecting duct

ท่อรวมน้ำปัสสาวะจาก nephron อื่นๆ ประกอบด้วยเยื่อบุ simple cuboidal epithelium

การสร้างน้ำปัสสาวะจะเกิดมาจากการทำงานของไต ดังนี้

1. การกรอง (ultrafiltration) เกิดที่โกลเมอรูลัสโดยเลือดจากร่างกายที่วนเข้าไปกรองที่โกลเมอรูลัส โดยเลือดที่ผ่านการกรองแล้วจะถูกเรียกว่า น้ำกรอง (filtrate) โดยสารดีขนาดใหญ่จะไม่สามารถผ่านกรากรองเข้าไปได้ ได้แก่ red blood cell, platelet, protein และ albumin

2. การดูดกลับ (reabsorption) จะมีการดูดกลับสารดีขนาดเล็ก ได้แก่ glucose, amino acid, แร่ธาตุ, Na ion, vitamin, fatty acid และน้ำคืนกลับเข้าสู่ร่างกาย

3. การหลั่งสาร (secretion) จะมีสารที่คัดหลั่งเพิ่ม ได้แก่ ไฮโดรเจนไอออน แอมโมเนีย โพแทสเซียมไอออน creatinine, penicillin, iodine

4. การขับน้ำปัสสาวะ เมื่อหน่วยไตกรองของเสียเรียบร้อยแล้วจะได้น้ำปัสสาวะ ซึ่งปัสสาวะของคนปกตินั้นจะขับปัสสาวะ 1.5 ลิตร/วัน ซึ่งในน้ำปัสสาวะจะมีของเสียและของดีส่วนเกินขับออกมาด้วย น้ำปัสสาวะจะลำเลียงผ่านกรวยไต (renal pelvis) เข้าสู่ท่อไต (ureter) ไปยังกระเพาะปัสสาวะ (bladder) เข้าสู่ท่อปัสสาวะ (urethra) ขับออกนอกร่างกาย